Panna Nikt – Tomka Tryzny – streszczenie i opracowanie

„Panna Nikt” stanowi opowieść o dojrzewaniu piętnastoletniej Marysi Kawczak, dziecka z wielodzietnej rodziny, która przeprowadza się ze wsi do ponurego blokowiska w Wałbrzychu. Ponieważ wszystkie główne postacie w książce to dorastające dziewczynki, i na nich ogniskuje się cały tekst, mamy do czynienia z sytuacją potwierdzenia wielu stereotypów ujęcia roli seksualnej kobiety. Owa stereotypowość opiera się w powieści Tryzny na dwóch strategiach: pierwszą z nich jest przedstawienie piękna ciała jako podstawowego kryterium oceny, drugą ukazanie bierności seksualnej kobiety, która drogę kontaktów płciowych traktuje jedynie jako sposób zapewnienia dobrobytu materialnego.

W „Pannie Nikt” kobiety cały czas są oceniane ze względu na wygląd, atrakcyjność, szczupłość, strój. Uroda budzi w narratorce podziw, pragnienie naśladowania, a matka wyłamująca się z kanonów estetycznych niechęć i zaprzeczenie. „Jednak najładniejszą dziewczynką jest Ewa Bogdaj. Nigdy nie widziałam takiej pięknej dziewczynki, chyba, że w telewizji na jakimś filmie, albo na wyborach miss. Mam na sobie śliczną sukienkę z białego jedwabiu w bordowe grochy. Obcisłą, krótką sukienkę, na ramiączkach w górze. I cienkie rajstopki śliskie jak szkło i pantofelki na bardzo wysokich obcasach, w których bardzo łatwo się przewrócić. Wystarczy popatrzeć na moją mamusię, na te sto kilo słoniny i miss żylaków”. Kształtujące się ciągle opinie Marysi w tym jednym względzie zdają się już być w pełni ustalone. Piękno ciała jest podstawową wartością kobiety i warto ponosić dla niego wiele wyrzeczeń np. buty na wysokich, niewygodnych obcasach. Z nim wiąże się też powodzenie życiowe, szczęście, rozumiane jako zaspokajanie wszelkich potrzeb i pragnień.

Fizyczna uroda to warunek konieczny do wzbudzenia erotycznego pożądania mężczyzny, element przetargowy w drodze na szczyt sukcesu. Przedstawiony bowiem w „Pannie Nikt” erotyzm heteroseksualny związany jest ściśle z wymiernymi korzyściami, jakie można z niego czerpać. Bohaterki wykorzystują (lub planują) swoją urodę dla zdobycia sławy i majątku: drogą jest znalezienie bogatego męża lub zostanie modelka „Bogaty facet to oczywiście tylko wyjście awaryjne, cos w rodzaju wyrzutni startowej. Przecież trzeba się jakoś usamodzielnić, uwolnić od rodziców. A takiego bogatego faceta to bardzo łatwo się pozbyć po ślubie”. Warto podkreślić fakt, ze myślenie takie nie jest negowane nawet przez rozpadający się już system moralny Marysi. Rozwiązania takie podpowiada bowiem otoczenie: wzorem staje się życie bogaczy ze Szczawna, kolorowe czasopisma, telewizja. Mity kultury popularnej okazują się atrakcyjniejsze niż wartości tradycyjne. Powieść stanowi zapis upadku wartości w wypaczonej cywilizacji wielkomiejskiej i to ów zanik miłości wywoła seksualną bierność wypierających swe odczucia kobiet. Doprowadza to do ich uprzedmiotowienia: jako ciała poddanego ocenie i ciała sprzedanego jak najdrożej. Nie ma sytuacji trzeciej- można albo być tylko albo piękną i szczęśliwą za sprawą zamożności, albo tkwić w zniechęceniu, przedwcześnie tracąc urodę w związku z biednym i niezaradnym mężem